Nieuwe rijgeschiktheidstest houdt beter rekening met alzheimer

Neuropsycholoog Dafne Piersma ontwikkelde de nieuwe test. Dementie hoeft niet voor iedereen te betekenen dat hij niet meer mag auto rijden. Neuropsycholoog Dafne Piersma bedacht een test.

Kan vader nog wel autorijden nu hij begint te dementeren? Het is een hachelijke vraag in veel families. De kinderen dringen aan op een rijtest bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). Vader stelt die beslissing steeds maar uit.

Neuropsycholoog Dafne Piersma denkt een oplossing te hebben door de rijgeschiktheid eerst in het ziekenhuis te testen. Piersma promoveerde maandag aan de Universiteit Groningen op een ontwerp voor zo'n nieuwe rijvaardigheidstest voor mensen met een lichte vorm van alzheimer.

Als je alzheimer hebt, moet de auto toch gewoon aan de kant?
'Niet altijd. Een lichte of beginnende vorm van alzheimer hoeft de rijvaardigheid niet aan te tasten. En patiënten die door alzheimer vooral taalproblemen hebben, kunnen doorgaans prima autorijden. Een rijtest bij het CBR geeft uitsluitsel. Maar niet iedereen met de diagnose dementie laat zich testen. De een omdat hij bang is zijn rijbewijs en zijn mobiliteit kwijt te raken. De ander is juist zo bang brokken te maken dat hij niet eens aan een rijtest begint. Die laatste groep levert mogelijk onnodig in op mobiliteit. Dat is jammer.'

Is een rijtest niet verplicht als je dementie hebt?
Indien officieel sprake is van dementie, vergoeden verzekeraars mogelijk de schade niet
'Er is een morele plicht, geen formele. De verantwoordelijkheid ligt bij de bestuurder zelf. Dat houdt een risico in, want ouderen met milde cognitieve beperkingen zijn twee tot acht keer zo vaak betrokken bij ongelukken als gezonde leeftijdgenoten. Indien officieel sprake is van dementie, vergoeden verzekeraars mogelijk de schade niet.'

Waarom kan een nieuwe rijvaardigheidstest in het ziekenhuis uitkomst bieden?
'Zie het als een tussenstap. Met deze nieuwe test loop je niet het risico je rijbewijs kwijt te raken. Misschien blijkt dat je nog prima de weg op kunt. De uitslag kan ook zijn dat je de verkeersregels opnieuw moet leren of dat je beter een automatisch geschakelde auto kunt nemen. Na die aanpassingen heb je meer kans om de officiële CBR-test te halen. Het geeft hoe dan ook grote zekerheid over je rijvaardigheid. Dat is ook belangrijk voor de familie.'

Hoe ziet uw rijvaardigheidstest eruit?
'Hij bestaat uit drie onderdelen. Interviews met de patiënt en zijn naaste(n); een verkeers-neuropsychologische test om onder meer reactiesnelheid te meten en om te achterhalen of iemand gevaarlijke situaties herkent. Ten slotte volgt een rijproef in een simulator. Als je ervan uitgaat dat een rijtest van het CBR de rijvaardigheid met 100 procent zekerheid goed inschat, dan zitten wij op een betrouwbaarheid van 90 procent voor beginnende alzheimerpatiënten. Vooral de neuropsychologische rijvaardigheidstest lijkt veel informatie te geven.'

Uw onderzoek is mede mogelijk gemaakt door het CBR en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Deze nieuwe rijvaardigheidstest gaat dus in de praktijk gebruikt worden?
'Dat is wel de verwachting, ja. Maar eerst gaan we dit ontwerp nogmaals testen op alzheimerpatiënten die niet betrokken zijn bij deze eerste fase van het onderzoek. Ook willen we uitzoeken wat de voorspellende waarde van de test is als je de simulator weglaat. Dat zou de invoering natuurlijk vergemakkelijken. Ook willen we een rijgeschiktheidstest ontwerpen voor mensen met andere vormen van milde dementie.'

Wat deden de deelnemers aan uw onderzoek met de uitslag van de test?
'Van de mensen met een negatief advies was 80 procent na drie tot zeven maanden gestopt met autorijden. De rest nog niet of deels: bijvoorbeeld door snelwegen te mijden of niet meer in het donker te rijden. Een klein groepje van 5 procent slaat het advies in de wind, en blijft doorrijden.'