Geef mensen gratis geld en ze gaan voor elkaar zorgen

Welk effect zou gratis geld op mantelzorg kunnen hebben? Het boekje Gratis geld voor iedereen en nog vijf grote ideeën die de wereld kunnen veranderen van Rutger Bregman zette mij daarover aan het denken. Bregman betoogt dat een basisinkomen voor iedereen een recht zou moeten zijn, zonder verplichting of inkomenstoets. Dit basisinkomen zou de hoogte van het bestaansminimum moet hebben. Verschillende economen hebben zich al eens aan berekeningen gewaagd en dat levert verschillende uitkomsten op. Maar voor een rijk land als Nederland zou het betaalbaar kunnen zijn.

Mantelzorg:
Wat zou dit betekenen voor de mantelzorg in Nederland, vraag ik me af. Mantelzorg is verklaard tot steunpilaar van een terugtredende overheid. We moeten meer in eigen kring voor elkaar zorgen in deze participatiesamenleving. Om dat te realiseren, werken we aan betere ondersteuning van mantelzorgers en aan goede randvoorwaarden om mantelzorg te kunnen verlenen. Dit stimuleert de overheid stevig, bijvoorbeeld met de 'Toekomstagenda Informele Zorg' en het programma 'In voor Mantelzorg'. Gaan we het daarmee redden? Gaat het werkelijk soelaas bieden als formele en informele zorg beter samenwerken, als we mensen stimuleren in hun sociale netwerk hulp te bieden? Als we kinderen verplichten voor hun hulpbehoevende ouders te zorgen?

Rijk land
Nederland is in materiële zin één van de welvarendste landen ter wereld. Tegelijkertijd is er grote economische onzekerheid: er is niet genoeg werk voor iedereen. Door robotisering en technologische ontwikkelingen verdwijnen veel banen, de armoede neemt toe. Onder de werkenden treffen we steeds meer stress en burn-outs. En ook veel mantelzorgers zijn overbelast. Wat zou een basisinkomen-voor-iedereen voor u en mij kunnen betekenen?

Gratis geld
Ik ben geïnspireerd door het idee van gratis geld. Juist omdat het niet over geld gaat, maar over menselijk gedrag. Wereldwijd zijn veel interessante onderzoeken gedaan naar gratis geld, in zowel arme als rijke landen, met positieve resultaten. Mensen gingen bijvoorbeeld niet achterover leunen, maar werden juist actief omdat ze meer ruimte kregen voor het maken van eigen keuzes.

Weg uitkeringen
Een basisinkomen brengt een heel ander sociaal stelsel met zich mee en invoering is natuurlijk veelomvattend. Maar het huidige stelsel van uitkeringen is veel te complex, het is vernederend en fraudegevoelig. Veel uitkeringen kunnen vervallen en daarmee ook veel bureaucratie en controle. We hoeven mensen niet langer te dwingen te zoeken naar banen die niet meer bestaan. Basisinkomen voorkomt armoede. En armoede brengt veel zorgkosten met zich mee.

Meer geluk
In rijke landen neemt geluk op langere termijn niet meer toe door materiële bezittingen en financieel succes. Duurzaam geluk wordt eerder verkregen door goede relaties, persoonlijke groei en maatschappelijke betrokkenheid. Een basisinkomen geeft meer ruimte om zelf keuzes te maken in besteding van tijd, zodat er meer ruimte komt om ook voor zorgtaken te kiezen. Ik volg dan mijn hart en kies ervoor om mijn dementerende moeder te verzorgen in plaats van - gedwongen door het systeem - naar een baan te zoeken in een branche waar weinig werk meer is. En als we meer keus hebben en gelukkiger zijn, dan hebben we ook minder zorg nodig.

Kortom, ik kan me goed vinden in het idee om gratis geld te geven. Nu de samenleving in veel opzichten verandert, is dit hét moment om de mogelijkheden van een basisinkomen nader te verkennen. Doet u mee?

Trudy Schreuder Goedheijt, Manager van het programma Sociale zorg bij Movisie Voor meer informatie: http://www.basisinkomen.nu/

Deze blog verscheen eerder op opiniestukken.nl